STANDARD BADAŃ

STANDARD BADAŃ ORTOPTYCZNYCH
POLSKIEGO TOWARZYSTWA ORTOPTYCZNEGO IM. PROF. K. KRZYSTKOWEJ

I. Rekomendowane badania podstawowe

Nazwa/rodzaj badania	Wykonanie	Sposób zapisu wyniku	Norma/skale	Źródło
1. Badanie ostrości wzroku bez korekcji i w dotychczasowej korekcji - do dali - do bliży	obligatoryjne	Metoda uprzywilejowanego spojrzenia Preferential Looking Test Karty Tellera PL OP = 0,2 PL OL = 0,13 Wiek 8 mc	1 mc - 0,067 2 mc - 0,1 3-4 mc - 0,13 5-12 mc - 0,2 24 mc - 0,4 30 mc - 0,67 36 mc - 1,0 odległości badania 38,55,84 cm	"Choroba zezowa rozpoznanie i leczenie", K. Krzystkowa i wsp., 1997, str. 93-94 Uwaga! Normy dla testów paskowych wg. różnych autorów mogą się różnić!
		Obrazki Allena, HOTV, Haki Pflügera, Pierścienie Landolta, cyfry i litery Snellena V OP. = 1,0 (lub 5/5) sc V OL = 0,6 (lub 6/8) sc V OP = lpc z odl. 3m sc V OL = r.r.p.o. sc V OP = 1/∞ sc	2 – 5 r.ż. 0,5 – 1,0 powyżej 5 r.ż. 0,6 – 1,0 dzieci szkolne i dorośli 1,0 odległość badania 5 m	"Choroba zezowa rozpoznanie i leczenie", K. Krzystkowa i wsp., 1997, str. 89-90
		Tablice Lea V OP = 1,0 cc	V OP = 1,0 odległość badania 3 m	"Korekcja wad wzroku", A. Styszyński, 2007, str. 49-51
		Tablice LogMAR (ETDRS, Tablice Baileya-Loviego) V OP = 0,3 LogMAR	V OP = 0,0 odległość badania 4 m	"Okulistyka pediatryczna i zez", red. M. Grałek str. 78-80
		Tablice Snellena do bliży Sn OP. = 2,0 sc Sn OL. = 0,5 sc	Sn OP = 0,5 sc odległość badania 30 cm
		Tablice Lea do bliży Lea OP = 0,8 sc	Lea OP = 1,0 sc odległość badania 40 cm
		Tablice LogMAR do bliży Log MAR OP = 0,3	Log MAR OP = 0,0 odległość badania 40 cm
2. Badanie diplopii fizjologicznej	obligatoryjne	Obecna/nieobecna	Diplopia fizjologiczna obecna	"Okulistyczna diagnostyka diplopii", M. Kolenda – Parakiel, M. Misiuk – Hojło, str. 123-124
3. Badanie ruchów oczu - jakościowe	obligatoryjne	Jakościowe; A. Ocena zakresu ruchów (czynności działania mięśni) - słowny, np. nadczynność mięśnia skośnego dolnego OP lub ograniczenie przywodzenia OP - graficzny, np. metoda wektorowa	Czynność mięśni ocznych zachowana	"Atlas okulistyki klinicznej", D. J. Salton,R.A.Hitchngs, P. A. Hunter, red wyd. pol. J. Szaflik,str 637-639
		B. Ocena płynności ruchu wodzenia np. ruch płynny z właściwą fiksacją	Ruch płynny, bez przerw, bez ruchów sakkadowych	"Choroba zezowa rozpoznanie i leczenie", K. Krzystkowa i wsp., 1997, str. 86-87
		C. Ocena ruchów sakkadowych np. ruchy sakkadowe wolne, występuje niedociąganie	Ruch szybki, precyzyjny, bez opóźnień	"Neurookulistyka", A.Pane, M. Burdon, N. Miller, red. Wyd. pol. D. Czapita, 2007, str. 368-374
		D. Ocena odruchu oczno-przedsionkowego (test oczu lalki) np. nieprawidłowy, opóźniony ruch oczu w stosunku do ruchu głowy	Utrzymanie fiksacji przedmiotu mimo ruchu głowy
- ilościowe		Ilościowe: OP add = 5,0 mm OP abd = 2,0 mm	OP/OL addukcja 4 mm OP/OL abdukcja 2,8 mm	"Choroba zezowa rozpoznanie i leczenie", K. Krzystkowa i wsp., 1997, str. 86-87
4. Badanie konwergencji metodą obiektywną lub/i subiektywną - jakościowe	obligatoryjne	- jakościowe z opisem słownym np. ++ konwergencja dobra	jakościowe - - negatywny impuls (całkowity brak) - zwykły brak konwergencji (-) brak, lecz przy wysiłku istnieje zdolność + prawidłowa z małym zakresem ++ dobra +++ bardzo dobra	Clinical Management of Binocular Vision, Mitchell Scheiman, Bruce Wick - 2008 str.246 Optometry & Vision Science: March 2007 - Volume 84 - Issue 3 - pp 224-228 Pediatric Ophthalmology and Strabismus, Kenneth Weston Wright, Peter H. Spiegel – 2003, str.229
- ilościowe		ilościowe np. PBK: 6 cm – konwergencja prawidłowa, dobra	ilościowe a) PBK 5 - 7cm i mniej dzieci – zwłaszcza młodsze b) PBK 6 -10cm – starsze dzieci , młodzież, dorośli c) PBK 10 - 30cm lub więcej – niedomoga
5. Badanie testem naprzemiennego zasłaniania do dali i do bliży COVER TEST	obligatoryjne	CT do dali (+) ruchy nastawcze z konwergencji	CT do dali (-)	"Choroba zezowa rozpoznanie i leczenie", K. Krzystkowa i wsp., 1997, str. 83-85
		CT do bliży (-) brak ruchów nastawczych	CT do bliży (-)	"Wybrane zagadnienia okulistyczne" red. M . Litwin, H. Bryg, str. 277, 281
6. Test Hirschberga - test refleksów rogówkowych	wskazane	OP refleks skroniowo – ezotrpia OL refleks przynosowo – egzotropia	OP refleks centralnie OL refleks centralnie OPL ortopozycja	"Optometria" red. Wyd. pol. T. Tokarzewski, M. Ożóg, str. 125
7. Badanie amplitudy akomodacji	obligatoryjne (konieczne w podejrzeniu zaburzeń akomodacji)	AA OP: 5,00 Dsph AA OL: 7,00 Dsph AA OP: 5,00 Dsph	Normy wg Dondersa 10 lat 14 D 15 lat 12 D 20 lat 10 D 25 lat 8,5 D 30 lat 7 D 35 lat 5,5 D 40 lat 4,5 D 45 lat 3,5 D 50 lat 2,5 D 55 lat 1,75 D 60 lat 1,00 D 65 lat 0,50 D 70 lat 0,25 D 75 lat 0 D	"Optyka Okularowa", Marek Zając, 2007, Wrocław. Optometry: Science, Techniques and Clinical Management, Mark Rosenfield, Nicola Logan, Butterworth-Heinemann, 2009, wyd. 2, str. 232. I inne.
8. Badanie sprawności akomodacji	wskazane (konieczne w podejrzeniu zaburzeń akomodacji)	Sprawność akomodacji OP: dobra 15 cykli/min OL: dobra 15 cykli/min OPL: dobra 9 cykli/min	Sprawność dobra u osoby dorosłej i 6 -latka przy +-2,00 dsph: a) jednoocznie: 14-18 cykli/min b) obuocznie: 8-10 cykli/min	„Dysfunkcje akomodacji i metody jej badań", Anna Przekoracka Krawczyk, Ryszard Naskręcki, UAM Poznań, materiały Academy for Eye Excellence Ciba Vision
9. Badanie współczynnika AC/A	wskazane (konieczne w podejrzeniu zaburzeń akomodacji)	Np. AC/A: 6 Δ/D (wysoki)	AC/A: 3-4 Δ/D	"Choroba zezowa rozpoznanie i leczenie", K. Krzystkowa i wsp., 1997, str. 161
10. Badanie opóźnienia akomodacyjnego	wskazane (konieczne w podejrzeniu zaburzeń akomodacji)	Odpowiedz akomodacji np.MEM OP: +1,00 Dsph np.MEM: OL: +1,50 Dsph	Odpowiedz prawidłowa między +0,50 a +0,75. Odpowiedz nieprawidłowa: wyprzedzanie lub opóznienie.	„Dysfunkcje akomodacji i metody jej badań", Anna Przekoracka Krawczyk, Ryszard Naskręcki, UAM Poznań, materiały Academy for Eye Excellence Ciba Vision
11. Badanie kąta obiektywnego metodą refleksów rogówkowych/ naprzemiennego wygaszania przy użyciu synoptoforu	obligatoryjne	Kąt ob. = + 10º cc Kąt ob. = +25º sc	Kąt ob. = 0º sc	"Choroba zezowa rozpoznanie i leczenie", K. Krzystkowa i wsp., 1997, str. 101
12. Badanie kąta subiektywnego zeza przy użyciu synoptoforu	obligatoryjne	Kąt sub. = skok w +5º cc Kąt sub. = supresja całkowita lewostronna cc	Kąt sub. = 0º	"Choroba zezowa rozpoznanie i leczenie", K. Krzystkowa i wsp., 1997, str. 105
13. Badanie obuocznego widzenia przy użyciu synoptoforu	obligatoryjne	j.p. = (+) f. (+) zakres conv. 8º div.2º s. (-)	j.p. = (+) f. (+) zakres conv. 25º div.4 - 6º (dla dużych obrazków fuzyjnych o wielkości 8º) s. (+)	"Choroba zezowa rozpoznanie i leczenie", K. Krzystkowa i wsp., 1997, str. 107-112
14. Badanie kąta obiektywnego zeza pryzmatycznym testem naprzemiennego zasłaniania do dali i do bliży PCT	obligatoryjne	PCT do dali = 10 Δ BS PCT do bliży = 6 Δ BN	PCT do dali = 0 Δ BN/BS PCT do bliży = 0 Δ BN/BS	"Choroba zezowa rozpoznanie i leczenie", K. Krzystkowa i wsp., 1997, str. 102
15. Badanie korespondencji siatkówkowej metodą powidokową Heringa przy użyciu synoptoforu	obligatoryjne	słowny: np. korespondencja siatkówkowa nieprawidłowa harmonijna ustalona	Korespondencja siatkówkowa prawidłowa ustalona	"Choroba zezowa rozpoznanie i leczenie", K. Krzystkowa i wsp., 1997, str. 112-114
		graficzny: np. rysunek powidoków rozsuniętych nieskrzyzowanych	Powidoki pionowy i poziomy nakładają się tworząc krzyż
16. Badanie kąta zeza ukrytego - do bliży przy użyciu skrzydła Maddoxa	obligatoryjne w zezie ukrytym	Skrzydło Maddoxa OP 6Δ eso sc	Skrzydło Maddoxa OP 0Δ sc/cc	"Choroba zezowa rozpoznanie i leczenie", K. Krzystkowa i wsp., 1997, str. 128
- do dali przy użyciu krzyża i pałeczki Maddoxa		Krzyż Maddoxa OP 4º exo sc	Krzyż Maddoxa OP 0º exo sc
17. Badanie równowagi sensorycznej do dali i do bliży testem Wortha/testem Bagoliniego	obligatoryjne	słowny: np. Test Wortha: światła 2 czerwone i 3 zielone nieskrzyżowane np. Test Bagolini	Stan równowagi sensorycznej do dali i do bliży	"Choroba zezowa rozpoznanie i leczenie", K. Krzystkowa i wsp., 1997, str. 122-123
		graficzny: np. Test Wortha: rysunek świateł rozsuniętych nieskrzyżowanych np. Test Bagoliniego: rysunek smugi przed OL	Test Wortha: światła 2 czerwone i 2 zielone Test Bagoliniego: dwie smugi w kształcie litery X
18. Badanie widzenia przestrzennego - do dali	obligatoryjne	do dali Stereopsja dal ( + ) Stereopsja dal ( - )	Stereopsja dal ( + )	"Korekcja wad wzroku", A. Styszyński, 2007, str. 173-174
Test stereowalencyjny - do bliży		do bliży TNO ( + ) Tabl. VI 120"	TNO ( + ) Tabl. VI 60"	"Choroby oczu u dzieci", A. Turno-Kręcicka, A. Barć, J.J. Kański, str.312
TNO, Test Titmusa, Test Langa		"Mucha" ( - ) ABC ( - ) Pierścienie ( - ) Test Langa ( + ) 600"	"Mucha" ( + ) ABC ( + ) Pierścienie ( +) 9/9 Test Langa ( + ) 550"
19. Badanie refrakcji obiektywnej metodą skieskopii/autorefraktometru z zastosowaniem cykloplegii i bez cykloplegii	obligatoryjne	Sk OP = +2,0/+2,0 Sk OP = -4,0/-5,0 (180º/90º) np. Tropicamid 1% Wydruk z autorefraktometru załączony do dokumentacji.	Sk PO = 0,0/0,0 (180º/90º)	"Choroba zezowa rozpoznanie i leczenie", K. Krzystkowa i wsp., 1997, str. 95-96 "Optometria" red. Wyd. pol. T. Tokarzewski, M. Ożóg, str. 203-207
20. Badanie fiksacji siatkówkowej	obligatoryjne	słowny: np. fiksacja OP centralna niestała fiksacja OL parafoveolarna fiksacja OP paramakularna fiksacja OP peryferyczna	Fiksacja OPL centralna	"Choroba zezowa rozpoznanie i leczenie", K. Krzystkowa i wsp., 1997, str. 99-100
		graficzny: OP	Miejsce fiksacji zaznaczone na schemacie – dołeczek plamki
21. Badanie rozstawu źrenic	obligatoryjne	PD: OP = 27 mm OL = 29 mm	Wynik wskazujący na symetryczne rozmieszczenie źrenic np. PD: OP = 27 mm OL = 27 mm	"Choroba zezowa rozpoznanie i leczenie", K. Krzystkowa i wsp., 1997, str. 133

II. Rekomendowane badania dodatkowe

Nazwa/rodzaj badania	Wykonanie	Sposób zapisu wyniku	Norma/skale	Źródło
1. Badanie fałszywej lokalizacji przy użyciu ekranu Hessa/ szyby Falkowskiej	konieczne w przypadku występowania zeza porażennego	Zapis wyniku na dwóch schematach tj. dla każdego oka oddzielnie. Schemat stanowi kopię siatki na ekranie Hessa. np. analiza wykresu wskazuje na niedowład mięśnia prostego bocznego OP	Punkty świetlne pochodzące z latarki kierowanej przez badanego pokrywają się z punktami na ekranie Hessa w 9 kierunkach spojrzenia – nie stwierdza się zaburzeń lokalizacji.	"Choroba zezowa rozpoznanie i leczenie", K. Krzystkowa i wsp., 1997, str. 153
2. Badanie podwójnego widzenia przy użyciu smugi świetlnej	konieczne w przypadku występowania zeza porażennego	Zapis wyniku na diplogramie. Największa odległość pomiędzy obrazami wskazuje na kierunek działania porażonego mięśnia. np. największa odległość pomiędzy obrazami przy zwrocie oczu w prawą stronę – porażenie mięśnia prostego bocznego OP	Brak podwójnego widzenia obrazu smugi świetlnej.	"Choroba zezowa rozpoznanie i leczenie", K. Krzystkowa i wsp., 1997, str. 149
3. Badanie testem Bielschowsky'ego	konieczne w przypadku występowania zeza porażennego	Zapis graficzny z oznaczeniem kierunku ustawienia głowy. Zapis symbolami: Test Bielschowsky'ego (+) Test Bielschowsky'ego (-)	Równoległe ustawienie obu oczu przy pochyleniu głowy na prawy i lewy bark.	"Choroba zezowa rozpoznanie i leczenie", K. Krzystkowa i wsp., 1997, str. 145
4. Badanie przedniego odcinka oka przy użyciu lampy szczelinowej	konieczne w przypadku doboru/kontroli korekcji soczewkowej	Opis stanu przedniego odcinka oka np. - brzegi powiek i rzęsy bez łusek, gruczoły Meiboma drożne - obrzęk krawędzi powiek górnej i dolnej - nacieki w obwodowej części rogówki - czas zerwania filmu łzowego 3 s	Budowa i funkcjonowanie wszystkich elementów przedniego odcinka oka – prawidłowe.	" Praktyczne zasady doboru soczewek kontaktowych", red. Wyd. pol. M. Habela, str. 13
5. Badanie widzenia barw testem Ishihary	wskazane (konieczne w podejrzeniu zaburzeń widzenia barwnego)	Test Ishihary ( + ) Tabl. 24/36 (wersja do badań przesiewowych: Tabl. 24 i 14)	Prawidłowe widzenie barw Test Ishihary ( + ) Tabl. 36/36	"Wybrane zagadnienia okulistyczne" red. M . Litwin, H. Bryg, str. 181
6. Badanie kąta gamma przy użyciu synoptoforu	wskazane (konieczne w przypadku, gdy wynik testu Hirschberga wskazuje na esotropię lub exotropię)	Kąt gamma OP = -2º (eso) Kąt gamma OL = +2º (exo)	Brak odchylenia między osią widzenia a osią optyczną. Kąt gamma OP = 0º	"Choroba zezowa rozpoznanie i leczenie", K. Krzystkowa i wsp., 1997, str. 104
7. Badanie anizeikonii testem polaryzacyjnym hakowym	wskazane (konieczne w przypadku występowania anizometropii)	słowny: np. anizeikonia nieobecna anizeikonia ok. 3,5% anizeikonia ok. 7% OP>OL	Izeikonia – równa wielkość obrazów widzianych każdym okiem.	"Korekcja wad wzroku", A. Styszyński, 2007, str. 167 "Podstawy refrakcji oka i korekcji wad wzroku", M. Jarzębińska-Većerowa, D.Tuleja, str.57